ავტომობილის მომუშავე ძრავის ცილინდრებში ტემპერატურა 2000 გრადუსს აღწევს. საშუალოდ ეს ტემპერატურა 800-900 გრადუსია. თუ ძრავს ზედმეტ ტემპერატურას არ ავართმევთ იგი გადახურების გამო მწყობრიდან გამოვა. ამიტომაც ყველა საავტომობილო ძრავი აღჭურვილია გაგრილების სისტემით. როგორც წესი ეს სითხის შემცველი ჩაკეტილი კონტურია, იგი შეიცავს ტუმბოს, რომელიც აიძულებს კონტურში მყოფ სითხეს იმოძრაოს ძრავის გაგრილების პერანგიდან რადიატორის გავლით, სადაც გაცივდება და ისევ ძრავს დაუბრუნდება და ზედმეტ სითბოს აართმევს. ასეთივე კონტური აქვს სალონის გათბობის რადიატორსაც.
გაგრილების სისტემის ძირითადი შემადგენელი კვანძებია:
1. ძრავი
2. ტემპერატურის სენსორი
3. რადიატორი
4. ვენტილიატორი
5. თერმოსტატი
6. წყლის ტუმბო
7. გაფართოების ავზი
8. სალონის გათბობის რადიატორი
თერმოსტატი – იგი წარმოადგენს ტემპერატურულ კლაპანს, რომლის მოქმედების პრინციპი ემყარება მასში გამავალი სითხის ტემპერატურის 
მიხედვით ბიმეტალური (ორი სხვადასხვა მეტალის შენადნობი, რომელიც ტემპერატურის მიხედვით ზომებს იცვლის) ზამბარა გაშალოს ან შეკუმშოს, რითაც მიმართულებას შეუცვლის სითხის ნაკადს. თერმოსტატი გადაირთვება, როდესაც ძრავში გამაგრილებელი სითხის ტემპერატურა გადააჭარბებს 80-85 გრადუსს.
გაფართოებული სითხის ავზი – მისი დანიშნულებაა რადიატორში გამაგრილებელი სითხის
გაცხელებისას ის, რა თქმა უნდა,
გაფართოვდება, გაფართოებული სითხე მიაწვება რადიატორის
კლაპან-საცობს და გადაედინება სარეზერვო ავზში.
ნახაზზე მითითებულია
გაფართოებული
სითხის ავზი.
ავზის გამოყენების მექანიზმი
გამაგრილებელი სითხის ტუმბო – მისი დანიშნულებაა სისტემაში მოახდინოს გამაგრილებელი სითხის ხელოვნური ცირკულაცია, რომლისთვისაც მას კორპუსის შიგნით ტურბინის მსგავსი ფრთები აქვს რერძე დამაგრებული. ღერძი ღვედური გადაცემით ძრავის ლილვს მოყავს ბრუნვაში. ტურმოს ფირფიტები კი სითხეს აიძულებს სისტემაში გადაადგილდეს.
რადიატორი – მისი დანიშნულებაა: ძრავიდან მოხვედრილი გაცხელებული სითხე
გააგრილოს. გაგრილება შეიძლება მოხდეს ავტომობილის მოძრაობისას შემხვედრი ჰაერის ნაკადით რომელიც, გაუვლის რადიატორის ჭრილებს და აართმევს ზედმეტ სითბოს. არასაკმარისი ნაკადის ან დგომის შემთხვევაში დამატებით გამაგრილებელ ჰაერის ნაკადს შექმნის რადიატორზე მიმაგრებული ვენტილიატორი, რომელიც ტემპერატურის მომატების შემთხვევაში ჩართვის ბრძანებას თერმოგადამწოდიდან მიიღებს.
მუშაობის პრინციპი
გაგრილების სისტემა ისეთნაირადაა მოწყობილი, რომ დაქოქვის მომენტში ჯერ ხელი შეუწყოს ძრავის ნორმალური თერმული რეჟიმის დამყარებას, შემდეგ კი იზრუნოს მის გაგრილებაზე. ამისათვის მას მუშაობის ორი რეჟიმი აქვს.
– მოკლე კონტური და გრძელი კონტური.
მოკლე კონტური ძრავის დაქოქვიდან გარკვეული პერიოდის განმავლობაში მისი შეთბობის მიზნით გამაგრილებელ სითხეს რადიატორში არ გაატარებს და მოკლე მანძილის გავლის შემდეგ ტემპერატურის დაუკარგავად ისევ ძრავს დაუბრუნებს. ეს ხდება თერმოსტატით რადიატორისკენ მიმავალი მაგისტრალის ჩაკეტვით. სანამ სითხე შესაბამის ტემპერატურამდე არ გაცხელდება იგი ჩაკეტილია.
გრძელი კონტურით სითხე იმოძრავებს, როგორც კი ძრავი შეთბება და თერმოსტატში ცხელი სითხე გაივლის, იგი გაიხსნება და გამაგრილებელ სითხეს გაატარებს რადიატორის გავლით, რითაც უზრუნველყოფს მის გაგრილებას.
ნახ ა) მოკლე კონტური. ნახ. ბ) გრძელი კონტური
გაგრილების სისტემა სხვადასხვა რეჟიმში
| A – ძრავის თაურის გაგრილება | E – რადიატორის ვენტილიატორი | I – ტრანსმისიის ზეთის გამაციებელი |
| B – ძრავის ბლოკის გაგრილება | F – რადიატორის კლაპან-საცობი | J – სალონის გათბობის რადიატ. ჩამკეტი |
| C – თერმოსტატი | G – გაფართოებული სითხის ავზი | K – სალონის გათბობის რადიატორი |
| D – წყლის ტუმბო | H – რადიატორი | L – სალონის გათბ. რადიატ. პროპელერი |
გაგრილების სისტემაში სითხის ცირკულაციის სქემა
1 – რადიატორი
2 – გაცხელებული სითხის შემავალი ყელი
3 – ტუმბო
4 – თერმოსტატი
5, 6, 9 – გამაგრილებელი სითხის პერანგი
7 – სალონის გამათბობელი რადიატორის ონკანი
8 – სალონის გამათბობელი რადიატორი
10 – რადიატორის ვენტილიატორი
11 – გაგრილებული სითხის გამოსასვლელი ყელი
ძრავის გაგრილების პერანგი
იგი შედგება მრავალი არხისა და ძრავის კორპუსში დატოვებული ერთმანეთთან დაკავშირებული სიცარიელეებისაგან, რომლებიც გარს ერტყმიან ძრავის მუშა მექანიზმებს. ამ არხებში ცირკულირებს გამაგრილებელი სითხე.
გაგრილების სისტემის უწესივრობები
ამ უწესივრობებმა შეიძლება ჩვენი ავტომობილის ძრავი გადაახუროს და სერიოზულად დაზიანოს!
ძრავის გადახურება – შეიძლება გამოიწვიოს: გამაგრილებელი სითხის ნაკლებობამ, რადიატორის ვენტილიატორის უწესივრობამ ან მისი ამძრავი ღვედის სუსტად დაჭიმულობამ, რადიატორის შიდა მილაკების ჭუჭყით გაჭედვამ ან თერმოსტატის და თერმო სენსორის უვარგისობამ, საქაჩი ტუმბოს გაჭედვა ან მისი ამძრავი ღვედის გაწყვეტა.
გამაგრილებელი სითხის კლების მიზეზი შეიძლება იყოს: რადიატორის, შემაერთებელი შლანგების და მილების მთლიანობის დარღვევა, შემამჭიდროებელი საფენების და გიდრო ჰერმეტულობის დამცავი რგოლების დაზიანება.
თერმო სენსორის უწესივრობა – არასაკმარისი შემხვედრი ჰაერის ნაკადის შემთხვევაში, როდესაც ავტომობილი დაბალი სიჩქარით და დიდი დატვირთით მოძრაობს (ცუდი გზა, საცობები, ხანგრძლივი ნელი სვლა და ა. შ.). ამ შემთხვევაში მისი უვარგისობის გამო დროულად ან საერთოდ არ მოხდება ვენტილიატორის ჩართვა, რაც გამოიწვევს ძრავის გადახურებას.
გამაგრილებელი სითხის გაყინვა – ცნობილია რომ, წყალი რომელიც ერთერთ გამაგრილებელ სითხედ შეიძლება იყოს გამოყენებული, 0 გრადუსის ქვემოთ გაიყინება და შეიძლება ძრავის ბლოკის გახეთქვა გამოიწვიოს, ამიტომ ზამთრის პერიოდში, თუ ავტომობილი დგას, სისტემა მისგან უნდა დაიცალოს ან გამაგრილებელ სითხედ გამოვიყენოთ ანტიფრიზის და წყლის ნაზავი. იხილე ცხრილი:
| ჩვეულებრივი წყალი | 50% წყალი – 50% ანტიფრიზი | 70% ანტიფრიზი – 30% წყალი | |
| გაყინვის ტემპერატურა | 0° C | -37° C | -55° C |
| დუღილის ტემპერატურა | 100° C | 106° C | 113° C |
ანტიფრიზის გამოყენების შემთხვევაში თუ დონე დაიკლებს, სითხეს მხოლოდ გამოხდილი წყალი უნდა დაემატოს.
თუ ზეთის დონის საზომ ჩხირზე წყლის წვეთებს შეამჩნევთ სასწრაფოდ მიმართეთ ავტოხელოსანს, ვინაიდან ძრავის თაურასა და ბლოკს შორის მოთავსებული საფენის მთლიანობა დაირღვა და გაციების პერანგიდან სითხე ძრავის მუშა მექანიზმებში ხვდება.
ძრავის ტემპერატურის კონტროლი ხორციელდება სალონში პანელზე მოთავსებული ხელსაწყოს საშუალებით. აუცილებელია მას დროდადრო ყურადღება მივაქციოთ, რათა არ გამოგვეპაროს ძრავის მუშაობის ავარიული თერმული რეჟიმი!
გამაგრილებელი სისტემის ექსპლუატაცია
იმ შემთხვევაშიც კი თუ თქვენ პოეტი ან მომღერალი ხართ და ცხოვრებაში ლურსმანიც კი არ ჩაგიჭედებიათ, კაპოტში ხანდახან ჩახედვა თქვენს ავტომობილს სიცოცხლეს შეუნარჩუნებს – კერძოდ:
ძრავის მუშაობისას სითხე დუღილის ტემპერატურას უახლოვდება, ამითომ შესაძლებელია დროთა განმავლობაში (5-6 თვე) დონემ დაიკლოს, მაგრამ თუ გაფართოებული სითხის ავზში გუშინ ნორმალური დონე იყო დღეს კი სერიოზულად აკლია, სითხე ჟონავს, რაც
კაპოტში სველი ადგილების გაჩენას გამოიწვევს ან გაჟონვის ადგილის ქვეშ ასფალტი დასველდება. აუცილებლად გამოასწორეთ უწესივრობა.
არ შეიძლება:
ერთი მარკის ანტიფრიზზე დამზადებული გამაგრილებელი სითხეში სხვა მარკის ანტიფრიზის შერევა
სხვადასხვა ფერის ანტიფრიზების შერევა
დონის დაკლების შემთხვევაში ანტიფრიზულ ნაზავს დაუმატეთ მხოლოდ გამოხდილი წყალი
0 კომენტარი.